KUPÜRLERDEN YANSIYANLAR
Aslında Biga Türkiye’nin elektrik kullanan ilk ilçelerinden biridir. Devlet Arşivleri’nde bulunan 8 Ekim 1930 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile Biga Belediyesi’nin elektrik santraline motor alınması onaylanmış. Üstelik kararda Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal ve Başvekil İsmet İnönü’nün imzaları var.
Önceleri sokak ve resmi dairelerin aydınlatılması için kullanılan elektrik, rahmetli Ahmet Sucuka’nın anılarından öğrendiğimiz kadarıyla İkinci Dünya Savaşı yıllarında, hali vakti yerinde olan Bigalılar tarafından evlerinde de kullanılmaya başlamış.
1960’lı yıllarda Soma Termik Santrali, 1970’li yıllarda da Keban Barajı’nın ürettiği elektrik enerjisi Biga’ya ulaşmış, jeneratör ise, elektrik direklerinin yıkılması gibi nedenlerle zaman zaman yaşanan kısıntılarda devreye girmiş.
1970’li yıllar boyunca sık sık yaşanan kısıntılarda, Belediye Parkı’nın yanındaki binada bulunan jeneratörün kurbağaların vıraklamalarına karışan sesini ninni yapıp, yaz gecelerinde hülyalara dalmışlığım çoktur.
Bu arada Belediye parkındaki havuz, süs olmasının yanında Lister Blackstone marka dizel motorun soğutma suyu olarak da kullanılırdı. 1980’lerin ortasında Sarıkamış’ta yaptığım askerliğim sırasında Biga’dakine benzer bir jeneratörde çalışmıştım. Oldukça sert geçen 1986 ve 1987 kışları boyunca soğutma suyumuzun bulunduğu havuzun üstündeki buzun küçük bir bölümünü, devir daim olsun diye, kazmayla kırardık. Havalar ısınıp buz eriyince de kış boyunca havuzun üstünden geçmeye alışmış inekler art arda havuza düşer, bin bir güçlükle çıkarırdık.
***
Başlıkta “karanlık gün ve geceler” demekle elektriğin gündüzleri de olmamasından bahsediyorum. Soma ya da Keban’dan elektrik gelmiyorsa, gündüz vakti elektrik verilmez, akşam ezanı ile yatsı arasında verilen elektrikten faydalanmak için tornacı, marangoz ve tamirciler de o saatlerde çalışırdı.
İşte bu kesintilerin nedenlerinden birini duyuran, Biga’nın Sesi gazetesinin 8 Şubat 1969 Cumartesi tarihli sayısında yer alan haber şöyle:
“Lister Blackstone yatakları yaktı ilçemiz bir müddet karanlıkta
Bütün şansızlıklar bu sene Biga’mızda Soma’dan gelen elektrik direklerinin bazılarının devrilmesi ile ilçemiz Elektrik motorunun vardiyalı olarak şehre elektrik veren LİSTER BLACKSTONE yataklarında meydana gelen boşluk sebebi ile arızalanması belirsiz bir süre için karanlıkta kalmamıza sebep oldu.
İlgililerin verdiği bilgiye göre motorun tamirinin imkânsız olduğunu Soma’dan gelen elektriği beklemekten başka çare olmadığını söylemişlerdir.
Haber ilçemizde kısa zamanda duyulmuş halk karanlıkta kalmamak için gündüzden aydınlanma çarelerini aramaya başlamıştır.
Öte yandan vatandaşın yiyecek ve yakacak sıkıntısını önlemek için belediye reisimiz Fethi Usumi zabıtaya sıkı talimat vermiş fırın ve odun depolarına elektriğin bir müddet gelmeyeceğini söyletmiştir.
Bundan önceki Belediye Encümeninin düşünmeden aldığı kararla satılan büyük motorun, karanlıkta kalınacağını akıllarından geçirmeyen Encümen üyeleri işte eseriniz!...”
“Belediye Meclisi Pazartesi akşamı toplandı. Elektrik motorunu sattırdığı için hakaretlere uğrayan Demirtaş 1964 yılı kararını okuttu” başlıklı, 12 Şubat 1969 Çarşamba günkü Biga’nın Sesi’nde yayınlanan haberden anlaşıldığı kadarıyla, konuyla ilgili suçlanan Belediye Meclis Üyesi Tayyip Demirtaş, 1964 yılında alınan kararın ve konuyla ilgili İller Bankası’ndan gelen yazının okunmasını talep eder. Sonuçta yazı okunur ve satışın İller Bankası’nın, Soma’dan gelen elektriğin motorlara olan ihtiyacı kaldıracağına dair yazısına istinaden gerçekleştiği öğrenilir. Tabii tahmin edilebileceği gibi bu veri tartışmaları bitirmez. Kalabalık bir halk topluluğu tarafından izlenen toplantıda neler olduğunu öğrenmek isteyenler kupürü okuyabilirler.
