İkizler Sinemasının kurucusu Recep İkiz’in anılarından Biga sinema tarihini aktarmaya devam ediyorum. Bu yazının konusu Biga sinemalarında oynayan ilk filmler, sahnelenen operetler ve Biga’ya gelen sahne sanatları grupları…
İKİZLER’DE OYNAYAN İLK FİLM
Recep İkiz, İkizler Sinemasının açılışında oynayan ilk filmin Tarzan olduğunu söylüyor: “31 Kısımlı Tarzan”… Recep Bey, muhtemelen “32 kısım tekmili birden” deyimini yanlış hatırlamış. Eksiksiz, tamamı anlamındaki bu deyimdeki film muhtemelen ilk Tarzan filmi… 1932 yapımı Tarzan’ı dönemin ünlü yüzücüsü Johnny Weissmuller canlandırmış ve 1948’e kadar 20 devam filmi yapılmış.
İLK SESLİ FİLMLER
Tabii bu film sessiz bir film… Recep İkiz, ilk sesli filmlerin 1939’dan itibaren, seyyar Fitaş ve Toros film şirketleri tarafından bir haftalığına getirilen makinelerle oynatıldığını belirtmiş. Bu geçici makinelerle oynatılan filmlerden birinin Şeyh Ahmet olduğunu söylüyor. Bu film de muhtemelen 1937 yapımı ve Irving Pichel’in yönettiği The Sheik Steps Out olmalı…
1942 yılında ise İkizler Sinemasının sesli film makinesi ile çalışmaya başladığını belirten Recep İkiz, sinemayla ilgili şunları yazmış:
“Tarzan ve kovboy filmleri oynardı. Yerli film pek seyrek olurdu. Hasılatı da en çok Tarzan filmlerinden alırdık. Duhuliye 10 ve 15 kuruştu. Gecede 40 lira hasılat en iyi işti… Kimsenin gelmediği geceler sinema oynamazdı. Fakat iki üç kişi geldi mi başlardı. Sinema kâr etmediği için ayrıca maaşlı adam tutmazdık. Mağazadaki çalışanlar geceleri istekle sinemada çalışırdı. Diğer çalışanlar da fahri idi.”
Oynatılan film isimlerini ise şöyle sıralıyor: “Hurmalar Altında, Cemile, Rio’da Aşk, Waterloo Köprüsü, Su Perileri…”
TİYATRO VE KONSERLER
Bizim zamanımızda da sinemalar zaman zaman tiyatro ve konserler için kullanılırdı. Recep Bey’in bu konuda aktardıkları da şöyle:
“Biz tiyatro getirmezdik. Onlar gelirler, kazanırlarsa hasılatı konuşmaya göre yüzde 25 ile tiyatronun kadrosuna göre hisse alırdık. Halen de öyledir. Biga’ya çok büyük tiyatrolar gelmiştir. Muhlis’in Çocukları, Hafız Burhan, 30 kişilik kadrosuyla Vedat Örfi, Kenan Güler, Komik Cevdet Celal ve konserler…”
Biga’da sahnelenen operetler ise şunlarmış: “Ayşem Opereti, Çoban Kız, Bengisu’nun meşhur eseri Kan Piyesi ve saire…”
Biga’da rehin kalan gruplarla ilgili de şunları yazmış Recep İkiz
“Şahsi tesirlerimizle birçok hatırlayamadığım gruplar gelmiştir. Cemal Sahir ve Celal Sahir operetleri de gelmiştir. Bazı heyetler iş yapamayıp rehin kalmışlardır. Sinema bu heyetlere misafirperverliğini göstererek, hem karavana çıkarmış hem de gidecekleri memlekete kadar otobüslerini temin etmiştir. Bir seferinde büyük grup Muhlis Sabahattin’in de bu duruma düştüğünü hatırlarım.”
SİNEMANIN GELECEĞİ
Recep Bey, televizyonun sinemaya etkisi ve yok olan sinema kültürü hakkında ise şunları yazmış:
“Televizyon görüntüsü alan her yerde sinema işini yarıdan fazla düşürmüştür. Biga’mızda da aynıdır. Bütün dünyada olduğu gibi (Araplar hariç) seks filmleri bir parça televizyonla rekabet ederek eski hasılatları topluyor. Ömrü ne kadar sürer bilmem. Üzüldüğüm bir şey varsa aileler sinemadan uzaklaştılar. Keza münevver tabaka… Hanımlar ve münevver kimseleri de sinemaya bağlayacak filmler getirmek ve ayrıca aile matineleri yapmak için telkinde bulunmaktayım.”
İkizler Sinemasından çıkanlar
İkizler sinemasında gösterilen ilk film 1932 yapımı Tarzanın afişi
İKİZLER SİNEMASINDA SESLİ İLK GÖSTERİLEN FİLMLERDEN ŞEYH AHMET 1937 AFİŞ,
İKİZLER SİNEMASINDA SAHNELENEN AMA YETERİ KADAR HASILAT TOPLAYAMAYAN AYŞEM OPERETİ VE MUHLİS SEBAHATTİN