Farsça "zerd" (sarı) ve "çub" (çöp, odun) sözcüklerinin birleşmesiyle meydana gelen "zerdeçub" adı Türkçe’ye geçerken önce zerdeçöp, sonradan ise zerdeçal halini almıştır. Safran kökü, sarıboya, zerdeçav, hint safranı ve turmerik olarak da adlandırılmaktadır.
Köri sosunun en önemli baharatı olup, sarı rengini verir ayrıca sosun uzun süre saklanmasını sağlayarak, lezzetini artırır ve gıdaları koruyucu etki gösterir.
Hakkında en çok bilimsel çalışma yapılan, en çok makale yazılan bitkilerden biridir. Herhangi bir insan hastalığının tedavisi için henüz onaylanmamıştır ve ilaç olarak kullanma aşamasında değildir. Ancak binlerce yıllık kullanımdan gelen tecrübe ve hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde sağlığa faydaları her geçen gün daha da anlaşılmaktadır.
Zerdeçal bitkisinden etken maddesi olan kurkumin elde edilmektedir. Zerdeçalın 3 gramında yaklaşık olarak 30 ila 90 mg kurkumin bulunur.
B12 hariç B grubu vitaminleri, E ve C vitamini, K vitamini ve folat içermektedir. Kalsiyum, bakır, demir, magnezyum, manganez, fosfor, potasyum, selenyum, sodyum ve çinko minerallerini de belli miktarlarda içermektedir. Tüketim miktarı az olduğu için besin değeri açısından katkısı oldukça azdır.
- Normal beyin aktivitesi için önemli olan beyin-kaynaklı-nörotrofik faktör (BDNF) gibi proteinlerin düzeylerini arttırmaktadır. Parkinson ve Alzheimer hastalığını düzenli kullanımda önleyebileceği düşünülmektedir. Ayrıca bellek artırıcı etkisi mevcuttur.
- İnsülin ve leptin direncini azaltarak, inflamatuvar sitokin salınımını azaltarak, yağ asidi oksidasyonunu hızlandırarak kan şekeri ve kilo regülasyonu üzerine olumlu etkisi vardır.
- Bugüne kadar kurkuminin anti-kanser potansiyelini gösteren 800’den fazla çalışma yayınlanmıştır. İn vivo ve in vitro yapılan çalışmalarda; kurkuminin kan, beyin, meme, gastrointestinal sistem gibi farklı organlarda görülen kanser hücrelerinin büyümesini inhibe ettiği belirlenmiştir.
Hintlilerde, Avrupa ve Amerika toplumlarına oranla kalın bağırsak, meme, mide, böbrek, akciğer ve prostat kanserlerine daha seyrek rastlanmasının arkasında bol zerdeçal tüketimi vardır.
- Kolesterol üzerine düzenli kullanımda olumlu etkileri vardır.LDL’yi düşürür ve HDL’yi artırır.
- Her gün düzenli zerdeçal tüketimi daha az viral ve bakteriyel enfeksiyon riski anlamına da gelebiliyor.
- Zerdeçal antiinflamatuar; yani yangı giderici etkisi ile eklem sorunlarını da hafifletebiliyor.
Bir silme tatlı kaşığı zerdeçalın içinde ortalama 30-90 mg kurkumin bulunmaktadır. Çok yüksek dozlarda zehirlenme bulgusu göstermemekle birlikte aşırı kullanımda sindirim ve safra rahatsızlıklarına sebep olabilir veya kan sulandırıcı gibi bazı ilaçlar ile etkileşim gösterebilir.
Zerdeçalın önemli sorunu bağırsaklardan kolayca emilmemesi, bağırsak bariyerine geçip kana kolayca ulaşamamasıdır. Ancak karabiberle birlikte tüketildiğinde zerdeçalın bağırsaktan emilimi ciddi biçimde artıyor.
Eğer ortamda azıcık yağ varsa hele bir de yağla, karabiberle karışmış zerdeçal ısıtılırsa emilim daha da artabiliyor.
Benim klinikte uyguladığım tarife gelirsek; bir tatlı kaşığı toz zerdeçalı, bir çay ya da tatlı kaşığı sızma zeytinyağında iyice ezin. Üzerine çay kaşığının ucu kadar karabiber ekleyin. Elde ettiğiniz karışımı çorbalarınıza, salata ve yoğurdunuza ilave ederek tüketin.
Sağlıkla ve mutlu kalmanız dileğiyle..
Editör: TE Bilisim
