KUPÜRLERDEN YANSIYANLAR
Biga Çocuk Esirgeme Kurumu yurdunun yandığı geceyi hiç unutamam. Ben 1970’li yılların başları sanıyordum ama Tuğrul Bozkurt Hocam, 1960’ların sonları olmalı, dedi.
Bir gece, anlam veremediğimiz gürültülerin kaynağını görmek için Bayramyeri’ndeki evimizin pencerelerinden dışarı baktığımızda, meydan tarafında bir kızıllık gördük. Ahşap Çocuk Esirgeme binası korkunç bir gürültüyle yanıyordu. Alevler ve küçük ateş parçaları havada uçuşuyordu. Herkes korkuyla yardıma koşuyor, bazı aileler yurtları yanan ağlaşan çocukları evlerine alıyordu.
Yangın karşısında insanın çaresizliğini gördüğüm dehşetli bir geceydi.
***
1980’li yıllarda zaman zaman sohbet ettiğim ihtiyarlardan 1930’larda Biga’da büyük bir yangın olduğunu duymuştum. Rahmetli Mahmut Karasu Ağabey de topladığı eski fotoğrafları gösterirken bu yangınla ilgili öğrendiklerinden bahsetmişti. Şimdi İkikapılı’nın olduğu bölgedeki bir barut deposundan çıktığı söylenen büyük bir yangındı ve onlarca dükkan ve evin tamamen yanmasına yol açmıştı.
Evlerin sadece bacalarının ayakta kaldığı görülen bir fotoğrafta, merak ve çaresizlikle Arnavut kaldırımları üzerinde dolaşan Bigalılar vardı.
Sağ tarafında elle çalınan parlak çanı görünen bir arazöz soğutma çalışmalarını sürdürüyordu. Fotoğrafın sağ altında “Biga 29.7.1935” notu vardı.
***
Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan haber durumun vahametini daha açık bir biçimde gösteriyor. Meğer o yangında Biga’nın üçte biri tamamen yanmış.
Malum “Hafızayı beşer nisyan ile maluldür” ve de “Söz uçar yazı kalır”…
O günleri yaşayanların unuttukları bir kağıdın üstünde değişmemek üzere kalıyor…
***
İşte bu korkunç yangınla ilgili 31 Temmuz 1935 tarihli Cumhuriyet gazetesinin birinci ve ikinci sayfalarında yer alan haber:
“Biga’daki yangında 130 evle 50 dükkân yandı
Ateş, bir barutçu dükkânından çıktı, bir mekteb, bir banka, askerlik şubesi ve orman dairesi de yanan binalar arasında...
Biga 29 (Özel) — Biga’nın üçte birini kül eden yangın gece yarısından sonra söndürülebilmiştir. Çanakkale, Balıkesir, Gönen’den itfaiye geldi. 120 ev, 35 dükkân, iki fırın, bir ilkmekteb, Askerlik şubesi, Orman dairesi, Adapazarı Türk Ticaret Bankası, bir garaj tamamen yanmıştır. İnsan zayiatı yoktur.
Yangının silâh ve barut bayii Kadri’nin dükkânından çıktığı söyleniyor. Zarar 300 bin liradan fazladır.
ALİ NİYAZİ
Çanakkale aytarımızın* verdiği malûmat
Çanakkale 30 (Özel) — Dün saat on dokuz buçukta Biga kasabasında barut ve mevaddı (maddeleri, malzemeleri) infilâkiye dükkânından yangın çıktı. Çanakkale’den Vali vekili ile Şarbay (Belediye Başkanı) arazözle (itfaiye aracı) ile gittiler. Gece yarısından sonra ateşin önüne geçilebildi ve sabahın üçünde tamamen söndürüldü.
Bu yangında 130 ev ve 50 dükkan yandı. İnsan kaybı yoktur.
Gönen ve Balıkesir’den de birer arazöz gelerek yangını söndürmeye çalıştı.
Yangın hakkında yapılan araştırmalarda bir kasd olmadığı anlaşılmıştır. Yangında evleri yananlar otellere ve sair yerlere yerleştirilmiş ve iaşeleri temin edilmiştir. Kasaba ve civar köylerin halkından mürekkeb büyük bir kütle evleri yananlara lâzım gelen yardımları yapmak üzere önemli surette çalışmaktadır.
ALÂEDDİN”
* Aytar, Derleme Sözlüğü’nde “haberci” olarak yer alıyor (Çerkeş/Çankırı). Dilde sadeleşmenin ciddiyetle uygulandığı ve bazı haberlerin sonuna küçük sözlüklerin eklendiği bu dönemde, muhabire “aytar” dendiği anlaşılıyor…
Fotoğrafın sağ altında “Biga 29.7.1935” notu var. Evlerin sadece taştan kısımları yani bacaları ayakta kalmış. Sağ tarafında elle çalınan parlak çanı görünen arazöz soğutma çalışmalarını sürdürüyor.
