BİGA’DA SEÇİMLER -BÖLÜM 4

Bir sonraki seçim, Cumhurbaşkanı Atatürk’ün ölümü sonrası Cumhurbaşkanı seçilen İsmet İnönü liderliğinde yapıldı. Yine tek partili bir seçimdi. Tartışmalardan, rekabetten uzak, Ankara’dan oluşturulan listelerle yapılan seçimlerdendi. 26 Mart günü gerçekleştirilen seçimlerde Çanakkale için 6 milletvekilliği ayrılmıştı. İkinci seçmen sayısı 608’di. Bunlar oy kullanarak milletvekillerini belirlediler. Hilmi Ergeneli, Ziya Gevher Etili yeniden seçildiler. Onlara ek olarak, ünlü romancı Reşat Nuri Güntekin, İttihat Terakki döneminin milletvekili Atıf Kamçıl ile Rusuhi Bolayırlı ve Avni Yakaruç da Çanakkale milletvekili oldular. Yazar Reşat Nuri Güntekin, askeri hekim olan babasının görevi dolayısıyla ilköğrenimini Çanakkale’de yapmıştı; böyle bir ilişkisi vardı ancak elbette parti genel merkezinden gönderilmiş bir adaydı. Rusuhi Bolayırlı, Gelibolu kökenli bir idareciydi ve geçmişte Biga’da nahiye müdürlüğü yapmıştı. Avni Yakaruç, eğitimciydi, Biga ya da Çanakkale ile bir ilgisi yoktu; adaylığı merkez tarafından belirlenmişti.

Bu seçim döneminde, 1939’da Biga ilçesinde CHP üyesi 5259’du. İki yıl sonra bu sayı 8027’ye çıktı.  Bu rakam, bütün ilçelerden, merkez ilçe Çanakkale’den de fazlaydı.

Bu dönemde Çanakkale milletvekilleri  Biga’da bir “futbol sahası” yapılması için girişimde bulunmuşlardı. Halkevi’nin yeni binasının bitirilmesi de bu dönemdeydi. Halkevleri o dönem, CHP’nin yan kolu gibi çalışmakta bu nedenle faaliyetlerine büyük önem verilmekteydi. Parti müfettişlerinin 1940’taki teftişlerinde Biga Halkevi için şunu yazdıklarını görüyoruz:

“Henüz halkevi binası inşaası bitmemiş ise de mevcut binada eskisine nazaran bugün daha canlı çalışmalara şahit oldum. Müzik, temsil, spor şubelerine ayrılan gençlerde ümit verici alakanın günden güne artmakta olduğunu, okuma salonunun boş kalmadığını görmekle sevindim. Yeni bina bittikten ve oraya taşındıktan sonra, birinci raporumda arz ettiğim veçhile, Biga’da artı arkası kesilmeyen geçimsizliklere ve kökleşmiş husumetlere nihayet vermek yoluna girmiş olacağımızı kuvvetle ümit etmekteyim.” (DAB: 633-89-1)

 TBMM. 6. Dönemi, 1943’te sona erdi.

O yıl yine ikinci seçmenler üzerinden, tek partili bir seçim yapıldı. Çanakkale milletvekilleri,  Rusuhi Bolayırlı, Hilmi Ergeneli, Reşat Nuri Güntekin, Atıf Kamçıl, Selahattin Batu ve Sadık Tahsin Arsal’dı. Selahattin Batu, dönemin ünlü yazarlardandı ve Eceabatlıydı. Lapseki ve Gelibolu’da öğrenim görmüştü. Sadık Tahsin Arsal ise CHP Genel merkezi tarafından aday gösterilmişti, Çanakkale ile herhangi bir ilgisi yoktu.

Bigalılar, CHP ilçe başkanı Raşit Usumi’nin milletvekili olmasını istiyorlardı. bu amaçla “Biga Gençliği” ve “CHP Biga İlçe Yönetimi” adına genel merkeze bir telgraf çekmişlerdi:

“Bugün bütün Bigalıların kalbinde yaşamakta olan büyük halaskâr ve önderimiz Atatürk’ün memleket ve vatan istiklalini kurtarmak için ilk adımı Samsuna attığı günden beri aynı his, aynı duygu ve yüksek seciyeleri itibariyle memleket ve vatan istiklaline engel teşkil eden Anzavur Ahmedin vücudunu ortadan kaldırmaya sebebiyet veren ve Cumhuriyet Halk Fırkası’nın ilk teşekkülünden itibaren Atamızın gösterdiği yolda bizlere rehber olarak Biga Cumhuriyet Halk Partisi Raşit Husumiyi mebus namzeti gösterilmesini dilemekteyiz. Milli varlığın ilk adımı attığı andan şimdiye kadar gösterilen yolda birçok fedakârlık ve dürüst halleri gölen Raşit Husumiyi mebus namzeti konulmasını bütün varlığımızla rica ederken işbu mazbatamızı Ankara Cumhuriyet Halk Partisi Genel sekreterliği yüksek katına saygı ile sunarız.”

Ancak bu istek, CHP Genel merkezince kabul görmedi. Yine Biga’da öğretmenlik yapan, sonraki yıllarda anıları da yayınlanacak olan Uluğ İğdemir de Çanakkale milletvekilliği için başvuruda bulunmuştu; onun isteği de yerine getirilmedi.

Tek partili, çift dereceli son seçim bu oldu. 1946 yılı başlarında Demokrat Parti kuruldu. Yeni bir seçim artık kaçınılmazdı. Türkiye çok partili hayata başlıyordu; iktidar partisi ve muhalefet partileri kıyasıya yarışacaklardı.

dizman4-1dizman3-1dizman1-1dizman2-1