Hasan Kalmaz tarafından hazırlanan ve maalesef yayınlanmamış Biga hakkındaki bir kitap için, Biga Kaymakamlığı antetli bir kağıtla yöneltilen birkaç soruya, Biga’da ilk sinemayı kuran Recep İkiz’in verdiği cevapların son bölümünde sinemalardaki konserler, operetler ve tiyatroları aktaracağım.
Bizim zamanımızda da sinemalar zaman zaman tiyatro ve konserler için kullanılırdı. Recep Bey’in bu konuda aktardıkları da şöyle:
“Biz tiyatro getirmezdik. Onlar gelirler, kazanırlarsa hasılatı, konuşmaya göre yüzde 25 ile tiyatronun kadrosuna göre hisse alırdık. Halen de öyledir. Biga’ya çok büyük tiyatrolar gelmiştir. Muhlis’in Çocukları, Hafız Burhan, 30 kişilik kadrosuyla Vedat Örfi, Kenan Güler, Komik Cevdet Celal ve konserler…”
Biga’da sahnelenen operetler ise şunlarmış: “Ayşem (Ayşe)Opereti, Çoban Kız, Bengisu’nun meşhur eseri Kan Piyesi ve saire…”
Biga’da rehin kalan gruplarla ilgili de şunları yazmış Recep İkizler:
“Şahsi tesirlerimizle birçok hatırlayamadığım gruplar gelmiştir. Cemal Sahir ve Celal Sahir operetleri de gelmiştir. Bazı heyetler iş yapamayıp rehin kalmışlardır. Sinema bu heyetlere misafirperverliğini göstererek, hem karavana çıkarmış hem de gidecekleri memlekete kadar otobüslerini temin etmiştir. Bir seferinde büyük grup Muhlis Sabahattin’in de bu duruma düştüğünü hatırlarım.”
Ayşe, 1929'da Muhlis Sabahaddin Ezgi tarafından bestelenen Türkçe bir operet. Çağatay Gülmez ve Köksal Apaydınlı’nın Muhlis Sabahattin Ezgi ve Cumhuriyet Dönemi Türk Operetlerinden “Ayşe Opereti” başlıklı makalesinde turneleri hakkında da bilgiler var. Bu makaledeki bilgilere göre “Ayşe”nin Anadolu turneleri 1920’lerin sonu ile 1930’ların başlarında yoğunlaşıyor. Kesin yerler: İzmir(1923), Samsun (1929), Eskişehir, Mersin, Adana, Gaziantep (1930’lar başı) ve Kıbrıs.
Ayşe operetinin Biga’da sahnelendiğine dair Recep İkiz’in yazdıklarından başka kaynak bulamadım. Recep Bey, İkizler Sinemasını 1935 Biga yangını sonrasında inşa ettiğine göre bu turne 1935 ile Muhlis Sabahattin’in yine bir turne sırasında hastalanarak vefat ettiği 1947 yılları arasında olmalı. Ne yazık ki o dönemde Biga’da gazete yayınlanmadığı için net tarihi bulamıyoruz. Ama bildiğimiz şu, Türkiye’nin en önemli sanatçılarından birinin yönetimindeki bir sanatçı grubu turneye çıktığında Biga’ya da uğruyormuş. Üstelik iş yapamayıp, rehin kalma pahasına da olsa…
25 Temmuz 1936 tarihli Cumhuriyet gazetesinin dördüncü sayfasındaki Ayşe opereti hakkındaki haber.
Muhlis Sabahattin piyano başında…
